Της Ειρήνης Φ. Κουτσαύτη
Ενας από τους μεγαλύτερους φόβους του κυνηγού είναι οι φόλες που διάφοροι «εξυπνάκηδες», ή απλά άθλιοι, σπέρνουν συχνά στο δάσος, στα βουνά, αλλά και στις αυλές. Ο κ. Παύλος Πέζαρος, κτηνίατρος στη Σαλαμίνα, απαντά σε βασικές ερωτήσεις για την ύπουλη δηλητηρίαση από τα φυτοφάρμακα και τα ποντικοφάρμακα, που στην ουσία καίνε τα σωθικά των πιστών τετράποδων συντρόφων, οδηγώντας τους στον τάφο πριν από την ώρα τους.
Εχεις φαρμακείο;
Πριν βγούμε για κυνήγι ή για εκπαιδευτικό, δεν ξεχνάμε ότι πρέπει να έχουμε πάντα μαζί για το σκύλο μας ένα ενημερωμένο φαρμακείο. Καλό είναι να το φτιάξουμε σε συνεργασία με τον κτηνίατρό μας. το φαρμακείο αυτό πρέπει να έχουμε τα απαραίτητα εμετικά (Filtalon), τα αντίδοτα (ατροπίνη/βιταμίνη Κ) και ακόμη:
• Αποστειρωμένες σύριγγες.
• Επιδέσμους.
• Κορτιζονούχα ένεση για τσιμπήματα φιδιών, εντόμων κ.λπ.
• Αλοιφές για δερματικά εξανθήματα.
• Καθαρό οινόπνευμα.
• Ιώδιο.
Τι εννοούμε με τον όρο «φόλα»;
Είναι το προϊόν της διαδικασίας, όπου κάποιος κακοπροαίρετα και με σκοπό να θανατώσει ένα ζώο τοποθετεί μέσα στην τροφή ουσίες που προκαλούν το θάνατο. Οι φόλες αλλάζουν με βάση την εποχή και το βιοτικό επίπεδο των δολοφόνων. Στην Ελλάδα έχει χρησιμοποιηθεί κυρίως το τριμμένο γυαλί, ο γύψος, τα ποντικοφάρμακα, τα φυτοφάρμακα, τα σαλιγκαροκτόνα, το κυανιούχο κάλιο, τα υγρά μπαταρίας και τέλος η στρυχνίνη, που όμως δεν κυκλοφορεί ευρέως στη χώρα.
Δηλητηρίαση με κάθε τρόπο
Συχνά φτάνουν καταγγελίες στα γραφεία του περιοδικού μας από κυνηγούς που λένε ότι έχασαν το σκυλί τους, όταν ο γείτονας το δηλητηρίαζε σιγά σιγά με ποντικοφάρμακο ή φυτοφάρμακο, με αποτέλεσμα οι ίδιοι να μην το καταλάβουν. Ο κτηνίατρος τονίζει πως «το "σιγά σιγά" είναι ανάλογο με την τακτική του δολοφόνου. Αλλοι λειτουργούν έτσι και άλλοι χτυπούν απευθείας στο βουνό. Η αλήθεια είναι ότι ένα σκυλί που ανοίγεται στο εκπαιδευτικό μπορεί ανά πάσα στιγμή να καταπιεί κάτι και έπειτα από δύο ώρες, ή από πέντε μόλις λεπτά, να εμφανίσει συμπτώματα δηλητηρίασης. Καθημερινά τα μάτια μας βλέπουν πάρα πολλά και άλλα τόσα μας μεταφέρουν άλλοι συνάδελφοι. Οι τρόποι που έχουν σκεφτεί για να δολοφονούν ζώα είναι πραγματικά σατανικοί. Ειλικρινά, κανείς δεν μπορεί ούτε καν να συλλάβει το πώς σκέφτεται το αρρωστημένο μυαλό ενός φολά».
Πώς δρουν τα δηλητήρια
Φυτοφάρμακα: Πρόκειται για ουσίες που συνήθως χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση των σκουληκιών. Εχουν κυρίως δράση στο νευρικό σύστημα. Επιφέρουν το θάνατο ή λόγω καταστολής των πνευμόνων και της καρδιάς ή λόγω καταστολής των αναπνευστικών μυών. Φυσικά όλα αυτά μπορεί να παρουσιαστούν μαζί.
Ποντικοφάρμακα: Κυρίως ανταγωνίζονται τη βιταμίνη Κ, που είναι απαραίτητη για την πήξη του αίματος. Το αποτέλεσμα είναι να προκαλούνται θανατηφόρες αιμορραγίες. Τα μοντέρνα ποντικοφάρμακα χτυπούν κι αυτά το νευρικό σύστημα του ζώου, αλλά είναι για ακριβά... γούστα.
Συμπτώματα
Φυτοφάρμακα: Υπάρχει υπερδιέγερση, σπασμοί των μυών, αφροί απ' το στόμα, σιελόρροια, διάρροια, ενώ μικραίνει η κόρη του ματιού. Ολα αυτά γίνονται απότομα ή 1-2 ώρες από τη λήψη του δηλητηρίου. Στη συνέχεια το σκυλί πέφτει σε κώμα. Εάν δεν διακομιστεί γρήγορα στο κτηνιατρείο και έχει καταναλώσει αρκετό δηλητήριο επέρχεται ο θάνατος.
Ποντικοφάρμακα: Καλό είναι να μη συμβεί, γιατί οι ιδιοκτήτες το καταλαβαίνουν την τελευταία στιγμή. Προκαλεί αιμορραγίες στον εγκέφαλο, στα μάτια, στο στόμα, διάρροια με αίμα και γενικότερα αιματηρές εκκρίσεις. Αν φτάσουμε σε όλα αυτά, ο θάνατος είναι δυστυχώς από πιθανός έως και βέβαιος.
Πότε πρέπει να παραλάβει ένας κτηνίατρος το δηλητηριασμένο ζώο;
Εάν ο κτηνίατρος παραλάβει ένα ζώο που διατηρεί τις αισθήσεις του και δεν είναι σε κωματώδη κατάσταση, τότε υπάρχουν πολλές πιθανότητες να το σώσει. Οπως τονίζει ο κ. Πέζαρος «αυτό εξαρτάται από το πόσο γρήγορα διακομίστηκε στο κτηνιατρείο, από το πόσο ενημερωμένο είναι το ιατρείο και βέβαια από τον Θεό...».
Τα 3 βήματα βοήθειας
Βήμα 1ο: Εφόσον ο σκύλος διατηρεί τις αισθήσεις του, πρέπει να του προκαλέσουμε έμετο εκτός εάν έχει καταπιεί ποντικοφάρμακο, που τότε κάνουμε το 1ο και το 2ο βήμα μαζί. Μπορούμε να πετύχουμε κάτι τέτοιο -αν και είναι δύσκολο- χορηγώντας του χλιαρό νερό και αλάτι ή μουστάρδα αραιωμένη με νερό. Υπάρχει άλλος ένας τρόπος που λειτουργεί ως «δίκοπο μαχαίρι»: Μπορούμε να του δώσουμε 1-2 κουταλάκια του γλυκού από σιρόπι ιπεκουάνας. Αν όμως του χορηγήσουμε κάτι τέτοιο, πρέπει οπωσδήποτε να προκληθεί έμετος, ειδάλλως το ίδιο το σιρόπι προκαλεί προβλήματα στην καρδιά. Φυσικά, πρέπει να τονίσουμε πως υπάρχουν εμετικά σε όλα τα κτηνιατρεία και δίνονται στους ιδιοκτήτες σκύλων για τέτοιες περιπτώσεις. Οι περισσότεροι κτηνίατροι προτείνουν την απομορφίνη (Filtalon) που προκαλεί μέσα σε 15 δευτερόλεπτα έμετο.
0 κτηνίατρος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου αν το σκυλί έχει δηλητηριαστεί με υγρά μπαταρίας ή οξέα, δηλαδή δηλητήρια που όταν επιστρέψουν στο στόμα του σκύλου, μπορεί να γίνει εισρόφηση στον πνεύμονα. «Οταν καταλάβουμε ότι έχει καταπιεί κάτι τέτοιο το σκυλί μας, είναι προτιμότερο να το αδρανοποιήσει ο κτηνίατρος μέσα στο στομάχι», συμπληρώνει ο κ. Πέζαρος.
Βήμα 2ο: Το επόμενο που πρέπει να κάνουμε είναι να βρούμε το κατάλληλο αντίδοτο, αν ξέρουμε τι είδους δηλητήριο έχει καταπιεί ο σκύλος μας. Τα πλέον διαδεδομένα αντίδοτα είναι η ατροπίνη για τα φυτοφάρμακα και η βιταμίνη Κ για τα ποντικοφάρμακα. Τα αντίδοτα κυκλοφορούν σε ενέσιμες μορφές και γίνονται ανάλογα με το βάρος του ζώου όποτε το σκυλί μπορεί να χρειαστεί παραπάνω από μια ένεση.
Βήμα 3ο: Δίνουμε στο ζώο που έχει ήδη κάνει έμετο, και έχει σταματήσει να βγάζει ό,τι μπορεί να βγάλει, ενεργό άνθρακα (δηλαδή καρβουνάκι που το βρίσκουμε στο φαρμακείο) και τρέχουμε για να βρούμε ιατρείο!
«Προσωπικά θα έλεγα πως όλα αυτά πρέπει να γίνουν στο αυτοκίνητο πηγαίνοντας προς το κτηνιατρείο, καθώς ο χρόνος μετρά αντίστροφα για τη ζωή του τετράποδου φίλου μας. Οι πρώτες βοήθειες είναι το 90% της σωτηρίας του ζώου και μόλις το υπόλοιπο 10% είναι η δουλειά του γιατρού. Αν δοθούν σωστά και έγκαιρα οι πρώτες βοήθειες, είμαι σίγουρος ότι ένα σκυλί μπορεί πολύ πιο εύκολα να σωθεί», δηλώνει ο κτηνίατρος.
Η φόλα τα λέει όλα
Δύο είναι οι βασικές εποχές που, κατά τους κτηνιάτρους, πολλαπλασιάζονται τα κρούσματα θανάτωσης σκύλων μέσω δηλητηρίων: Οι αρχές του κυνηγιού για... τοπικιστικούς λόγους ή για λόγους εκδίκησης και η εποχή του ζευγαρώματος των σκύλων (περίπου τα Χριστούγεννα και το Πάσχα) που δημιουργούνται αγέλες, ενοχλητικές για τους περίοικους. Επίσης, δεν είναι καθόλου τυχαίο που ενώ η Κυριακή για τους περισσοτέρους είναι ημέρα γιορτής και σχόλης, για τους δολοφόνους ζώων είναι η κατάλληλη, μιας που τα κτηνιατρεία είναι κλειστά.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο κ. Πέζαρος μάς είπε πως το είδος της φόλας εξαρτάται από το βιοτικό επίπεδο του δολοφόνου. «Σε φτωχές περιοχές χρησιμοποιείται ακόμη ο γύψος και τα τριμμένα γυαλιά, ενώ οι πιο ευκατάστατοι και σε αστικά κέντρα αγοράζουν φυτοφάρμακα. Τις περισσότερες φορές μάλιστα προτιμούν αρκετά ακριβά, ώστε να φτιάχνουν δυνατές φόλες».
Οι πιο δύσκολες περιπτώσεις
Οπως για τους περισσότερους κτηνιάτρους, έτσι και για τον κ. Πέζαρο, οι πιο δύσκολες περιπτώσεις είναι όταν αναλαμβάνει κάποιο σκυλί που έχει πέσει σε κώμα. «Ουσιαστικά εκεί το ζώο δεν μπορεί να κάνει έμετο και πρέπει να του κάνουμε πλύση στομάχου. Εκεί χρειάζεται όχι μόνο μεγάλη προσπάθεια για να πετύχει η δουλειά του κτηνιάτρου, αλλά και ο παράγοντας τύχη. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια περίπτωση, μιας που έχουν περάσει από τα χέρια μου σκυλιά που έχω δώσει μάχη για να τα κρατήσω στη ζωή. Εχω πολλούς κυνηγούς που φέρνουν τα σκυλιά τους δηλητηριασμένα ύστερα από εκπαιδευτικό και υπάρχουν περιπτώσεις που χρειάστηκαν μέχρι και 15 ημέρες για να μπορέσει πάλι ο κυνηγός να πάρει το φιλαράκο του ακέραιο, δυνατό και γεμάτο υγεία».