Η ψυχική κατάσταση η δική σας και του σκύλου σας μπορούν να κάνουν τη διαφορά μεταξύ επιτυχίας και αποτυχίας στην εκπαίδευση.
"Είδε κανείς το σκυλί μου;" Δεν ξέρω ποιος είναι αυτός ο σκύλος εκεί πέρα. Το σκυλί μου είναι μια ντίβα, ένας βλάκας ή ακόμα και ένας μαλάκας. Τα έχουμε δει και ακούσει όλα τόσα χρόνια στο Merrymeeting Kennels, από απογοητευμένους ιδιοκτήτες των οποίων οι ελπίδες και τα όνειρά έχουν καταρρακωθεί από τις εμφανείς αποτυχίες τους στην εκπαίδευση.
Εάν ποτέ είχατε και εκπαιδεύσατε ένα κυνηγόσκυλο, γνωρίζετε πάρα πολύ καλά ότι κάθε σκύλος έχει και τις στραβές του μέρες. Γιατί ξαφνικά ο σκύλος μου αρχίζει να αρνείται, να αποφεύγει ή να αγνοεί τις εντολές μου; Γιατί μοιάζει μπερδεμένος και αρνείται να εκτελέσει μια άσκηση που έχει κάνει επιτυχώς χιλιάδες φορές; Γιατί ενώ μια μέρα, ανεξάρτητα από το πόσο προσπαθώ, δεν μπορώ να επικοινωνήσω με τον σκύλο μου η επόμενη είναι μια ημέρα προόδου και κατανόησης; Πιθανόν να αφορά λιγότερο αυτά που έχει μάθει και περισσότερο το πόση εμπιστοσύνη του εμπνέετε. Εξετάστε τη δική σας συναισθηματική κατάσταση και τα αποτελέσματα που έχει στην κατάσταση του σκύλου σας. Είσαστε ήρεμος; Αν όχι, το σκυλί σας το γνωρίζει πριν από σας. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, τα σκυλιά αλλάζουν διάθεση πολύ γρήγορα, χωρίς καν να προλάβουμε να το δούμε. Πρέπει αναγκαστικά να προσαρμόζουμε τον τόνο και τη στάση μας από στιγμή σε στιγμή για να αντιμετωπίσουμε τις εσωτερικές αυτές μεταβολές πάνω στις οποίες έχουμε ελάχιστο ή και καθόλου έλεγχο.
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε και να κατανοήσουμε ποιες ψυχικές καταστάσεις περνούν τα σκυλιά και πώς επηρεάζουν τη μάθηση τους. Υπάρχουν βασικά πέντε διαφορετικές ψυχικές καταστάσεις που πρέπει να προσέχουμε κατά την εκπαίδευση. Ο σκύλος έχει τη δυνατότητα να εμφανίσει την ψυχική κατάσταση ηρεμίας, εγρήγορσης, συναγερμού, φόβου ή τρόμου. Κατά τη συνήθη εκπαίδευση αντιμετωπίζουμε συχνά το ήρεμο, το σε εγρήγορση και ακόμη και το σκυλί που βρίσκεται σε ανησυχία. Ωστόσο, ο φόβος και ο τρόμος είναι κάτι που ελπίζουμε να αποφύγουμε παντελώς. Πρέπει να καταλάβουμε πως τα σκυλιά μπορούν να μεταβαίνουν γρήγορα σε οποιαδήποτε ή όλες αυτές τις συναισθηματικές καταστάσεις, δεδομένου του επιπέδου του στρες που βιώνουν οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή.
Το ήρεμο σκυλί - η ώρα της μάθησης
Όταν το σκυλί σας είναι σε ήρεμη κατάσταση, είναι έτοιμο να μάθει και θα το κάνει ακόμα κι αν δεν σκοπεύετε να τους διδάξετε τίποτα. Ήμουν σε μια κυνηγετική λέσχη αθλητών κουβεντιάζοντας όταν το κούρτχαρ μου άρχισε να τραβάει το λουρί του. Χωρίς να το πολυσκεφτώ, έβαλα το χέρι στην τσέπη, την κάλεσα και την επιβράβευσα με μια λιχουδιά. Αυτό συνεχίστηκε ολόκληρη τη μέρα. Αυτό που είχα κάνει ακούσια ήταν να επιβραβεύω μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Το τράβηγμα του λουριού. Το σκυλί έμαθε ότι αν τεντώνει το λουρί ο άνθρωπος στην άλλη άκρη του γεννάει λιχουδιές. Προσπαθώ ακόμη και σήμερα να απαλείψω αυτή τη συμπεριφορά.
Το ηθικό της ιστορίας: ένα σκυλί που θέλει να μάθει απορροφά τις πληροφορίες πιο γρήγορα και ενεργεί διαφορετικά από ένα σκυλί που πρέπει να μάθει. Επίσης, η πιθανότητα ο σκύλος να διατηρήσει καλή συμπεριφορά είναι πολύ μεγαλύτερη όταν επενδύετε στο να κάνει το σκυλί αυτό που του ζητάτε εσείς. Το να μάθετε πώς να κρατάτε το σκυλί σας σε αυτή την ήρεμη κατάσταση θα πρέπει να είναι ο ακρογωνιαίος λίθος όλων των προγραμμάτων εκπαίδευσης. Με τον τρόπο αυτό, η μάθηση λαμβάνει χώρα γρήγορα και αδιάλειπτα και συχνά για όλη τη διάρκεια ζωής του σκύλου.
Ως επαγγελματίας εκπαιδευτής σκύλων έμαθα από νωρίς ότι κάθε σκυλί έρχεται για εκπαίδευση με διαφορετική ιδιοσυγκρασία όπως και οι ιδιοκτήτες τους. Η προσαρμογή της εκπαίδευσής μας στον χαρακτήρα ενός σκύλου και η επίδειξη του κατά πόσο ο σωστός τόνος και η στάση διατηρεί το σκυλί τους σε ήρεμη κατάσταση είναι ουσιαστικής σημασίας για τη διευκόλυνση της εκπαίδευσης. Έτσι, οι πελάτες συχνά εκπλήσσονται με την ταχύτητα που βελτιώνουμε την ακρίβεια στα σκυλιά τους - αν και δεν καταλαβαίνουν πως όλα είναι ένα διανοητικό παιχνίδι συναισθημάτων που παίζουμε για να κάνουμε το σκυλί τους να θέλει να μάθει.
Ο σκύλος σε εγρήγορση - Μία κατάσταση μάθησης
Ένα σκυλί σε εγρήγορση είναι συντονισμένο με τις αλλαγές στο περιβάλλον του. Αυτός ο σκύλος μπορεί και θα μάθει εύκολα, αν και θα μπορούσε επίσης να αποστασιοποιηθεί και να μεταφερθεί γρήγορα στην κατάσταση συναγερμού. Ένα σκυλί σε εγρήγορση αναγνωρίζεται από το έντονο βλέμμα του και τη σιγουριά και ένταση που αποπνέει. Ανταποκρίνονται γρήγορα στις εντολές και ενώ τη μια στιγμή είναι μαζί σας μπορούν να "χαθούν" την επόμενη, διασπώντας την προσοχή τους μεταξύ του εκπαιδευτή και οχλήσεων του περιβάλλοντος. Ωστόσο, ο σκύλος είναι πραγμαικά συνδεδεμένος με τα συναισθήματά σας και θα ενεργήσει βασισμένος σ' αυτά άμεσα μεταβαίνοντας είτε σε μια πιο χαλαρή, ήρεμη κατάσταση ή κλιμακώνοντας προς την κατάσταση συναγερμού.
Το σκυλί σε κατάσταση συναγερμού - μια κακή κατάσταση εκπαίδευσης
Ένα σκυλί σε συναγερμό είναι ένα σκυλί που αντιδρά συναισθηματικά. Παγώνει και κλειδώνει, επιδεικνύοντας νευρική συμπεριφορά, και καθυστέρηση στην απόκριση. Αυτός ο σκύλος θα κρύψει την ουρά του και θα είναι σχεδόν αδιάφορος στις λεκτικές εντολές. Το σκυλί μπορεί να "αποδράσει" από τα πιο απλά καθήκοντα όπως να μάθει να περπατάει στο χώρο εκπαίδευσης. Το σκυλί πανικοβάλλεται. Η λεκτική ενθάρρυνση δεν έχει καμία χρησιμότητα σε αυτό το σημείο. Αν κάνουμε ένα βήμα πίσω, ηρεμήσουμε τη συναισθηματική κατάσταση του κουταβιού μας και στη συνέχεια το ενθαρρύνουμε και πάλι χρησιμοποιώντας επιβράβευση, το κουτάβι πιθανότατα θα επιστρέψει στην κατάσταση εγρήγορσης όπου η εκπαίδευση μπορεί να γίνει και πάλι αποδοτική. Συνδυάζοντας το χώρο εκπαίδευσης με κάτι θετικό, με τον καιρό ο ίδιος ο χώρος γίνεται ένα εργαλείο που εμπνέει ηρεμία στην εκπαίδευσή μας και φέρνει το κουτάβι πίσω σε μια ήρεμη, μαθησιακά ευνοϊκή κατάσταση.
Ο φόβος και ο τρόμος στο σκυλί: μια κατάσταση απολύτως ακατάλληλη για εκπαίδευση
Ένας σκύλος σε κατάσταση φόβου ή/και τρόμου δεν πρέπει να εκπαιδεύεται. Θα αποδράσει τρέχοντας, αποφεύγοντας τελείως είτε εσάς ή κάτι άλλο στο περιβάλλον, όπως γίνεται π.χ. με τα κροτόφοβα σκυλιά. Μπορούν ακόμη και να εισέλθουν σε κατάσταση επίθεσης ή δαγκώματος ως αντανακλαστική απάντηση στο περιβάλλον τους ή στην πίεση που τους ασκείτε.
Ένα καλό παράδειγμα για το πώς μπορούν τα σκυλιά να περάσουν γρήγορα μέσα από αυτές τις ψυχικές καταστάσεις είναι όταν ένα επιθετικό σκυλί εισέρχεται σε περιβάλλον ομαδικής εκπαίδευσης και κάνει αρχική οπτική ή/ και προφορική επαφή με τα άλλα σκυλιά της ομάδας. Τα σκυλιά που βρίσκονταν αρχικά στην ήρεμη, κατάσταση του "κάτσε" αποφεύγουν τώρα εντελώς την οπτική επαφή και αποσύρονται ή έρχονται δίπλα στον χειριστή τους, σε κατάσταση παρουσίασης ή τεντώνονται. Έχουν περάσει από την ηρεμία, στην εγρήγορση, το συναγερμό και ενδεχομένως σε μια κατάσταση φόβου ή τρόμου σχεδόν αμέσως. Όλο αυτό το διάστημα, ο χειριστής μένει αμήχανος ή δεν έχει καταλάβει την επικοινωνία που προηγήθηκε μέσω των συμπεριφορών αυτών. Οι σκύλοι που επλήγησαν από την κατάσταση παραμένουν μη εκπαιδεύσιμοι προς το παρόν, μέχρι να επανέλθουν σε κατάσταση ηρεμίας ή εγρήγορσης. Αυτό που βλέπουμε πολύ συχνά είναι η κακή χρήση ή η κατάχρηση του κολάρου. Αυτές οι επιδράσεις έχουν διαρκή, μερικές φορές μόνιμες και καταστροφικές επιπτώσεις στο σκυλί σας, αν δεν χρησιμοποιηθούν σωστά. Ο σκύλος συνδέει την έντονα αρνητική εμπειρία με την εκπαίδευσή, κάτι που θα μπορούσε να έχει σαν αποτέλεσμα να αποφεύγει την οσμή των πουλιών - ουσιαστικά καταστρέφοντας έτσι το κυνηγόσκυλό σας για τώρα ή πιθανόν για πάντα. Δεν υπάρχει χώρος για φόβο και τρόμο στην εκπαίδευση, τελεία και παύλα.
Πηγή. Mετάφραση Κ.Σ.